Vücuda alınan bir darbeye bağlı ya da darbeden bağımsız olarak iskeleti oluşturan, farklı bölgelerdeki kemikler kırılabilir. Ameliyat, kırıkları tedavi etmede kullanılan yöntemlerden biridir. Peki, hangi kırıklar ameliyat edilir? Bu sorunun cevabı, kırıklarla ilgili bilinmesi gerekenlerle birlikte bu yazıda sunulmaktadır.
İçindekiler
Kırık Nedir?
"Hangi kırıklar ameliyat edilir?" sorusu, herhangi bir kemiğinin kırılmış olduğu belirlenmiş kişilerin merak ettiği soruların başında gelir. Peki, kırık nedir? Kırık, düşme gibi vücudun darbe alması ya da aşırı güce maruz kalması sonucu veya bunlar olmasa dahi kemiklerdeki bütünlüğün bozulmasına denir.
Kırıklar, cilt dokusunu da etkileyip etkilemediklerine bakılarak iki ana grup altında değerlendirilir: kapalı kırık ve açık kırık. Kapalı kırıklarda sadece kemik bütünlüğü bozulmuşken açık kırıklarda deri bütünlüğü de bozulmuştur. Kimi açık kırık vakalarında kırılan kemiğin ucu cildi yırtarak dışarı çıkabilmekte ve bu durum da beraberinde kanama, enfeksiyon ve kaynamama gibi riskleri beraberinde getirmektedir.
Kırık Kemiğin Belirtileri Nelerdir?
Vücuttaki bir kemik kırıldığı takdirde ilgili bölgede kimi rahatsızlıklar baş gösterir. En önemli kırık belirtisi, hastaya yaşattığı acıdır/ağrıdır. Özellikle uzvun oynatılması (kaldırılması, indirilmesi, sağa sola döndürülmesi gibi), bu ağrının artmasına yol açar. Kırık nedeniyle ağrının yanı sıra işlev bozukluğu da ortaya çıkar. Hareketler kısıtlanır, uzuv görevini yapamaz hale gelir.
Kırık belirtileri arasında söz konusu uzvun biçimsel olarak bozulması da (şekil bozukluğu) vardır. Şayet kırık, vücutta iki tane bulunan (kol, bacak gibi) bir uzuvda meydana gelmişse hastanın şekil bozukluğunun varlığını anlaması için diğer sağlam olan uzuvla kıyaslama yapması faydalıdır.
Kırık yaşanan bölgede şişlik (ödem) görülmesi de olağandır. Ayrıca kanamanın yol açtığı renk değişikliği (morarma) de yaygın bir belirtidir.
Dikkat!
Parçalı bir kırık söz konusu olduğunda hastanın şoka girmesi muhtemeldir. Ayrıca daha önce de belirtildiği gibi açık kırıklar, hastanın enfeksiyon kapmasına neden olabilir.
Tüm bunlardan başka kırılan bir kemik çevresinde bulunan kas, damar ya da sinirlere de zarar verebilir. Bu nedenle kırık şüphesi varlığında hasta, tespit etme (sabitleme) ilk yardımı yapılmasının ardından zaman kaybı yaşanmadan bir sağlık kuruluşuna ulaştırılmalıdır.
Kırık Tedavisi
Kırık tedavisinin ilk aşamasında olay akabinde uygulanan ilk yardım vardır. Hızlı bir iyileşme süreci için ilk yardımın da sonrasında uygulanan tedavinin de bilinçli bir şekilde yapılması gerekir.
İlk yardım sonrasındaki kırık tedavisi yöntemleri iki ana başlık altında ele alınabilir: cerrahi ve cerrahi olmayan. Kırık türü, tedavi yöntemlerinden hangisinin seçileceğinde belirleyici etmendir.
Atel ya da alçı ile sabitleme, en sık tercih edilen cerrahi dışı tedavi yöntemidir. Ayrıca, çekiş (traksiyon) ve dış fiksasyon gibi yaygın kullanılan sabitleme yöntemleri de bulunur.
Kimi durumlarda kırığa cerrahi müdahale gerekebilir. Kırık ameliyatları kapsamında uygulanacak tedavi yönteminin temel belirleyicisi, kırık türüne (kapalı/açık) bağlıdır. Bununla birlikte kemiğin konumu ve kırığın şiddeti de yöntemin seçimini etkiler. Ameliyatla yeniden konumlandırma (açık-kapalı redüksiyon) işleminde vida, plaka, çubuk vb. malzemeler, sabitleme amacıyla kullanılabilmektedir.
Ameliyat Edilmesi Gereken Kırıklar
Kapalı redüksiyon ile tedavi edilme şansı bulunmayan ciddi kırıklara cerrahi müdahalede bulunulması gerekmektedir.
Atel ya da alçı ile sabitlemenin tedavi edemeyeceği kırıklar, ameliyatla yeniden konumlandırılmalıdır. Bunun dışında, kırık kemik atel ya da alçıyla sabitlenmiş ancak beklenen başarı elde edilememişse bu tedavinin ardından ameliyat gerekebilir. Sabitleme yönteminden yararlanıldığı kimi durumlarda yanlış kaynama söz konusu da olabilmektedir. Yanlış kaynamış kemiğinse düzeltilmesinin yolu, cerrahi işlemden yararlanmaktan geçer.
Kırık türü "açık" olup derecesi orta ya da ileriyse veya kırık; çokluysa, çevredeki kaslara, bağlara, damarlara, sinirlere vs. zarar vermişse/verebilecekse de ameliyat gerekir.
Hastanın yaşı da kırığın ameliyatla tedavi edilip edilmemesi gerektiğine ışık tutar. İleri yaşta bir hastanın, uzun süreli dinlenmeyi gerekli kılan cerrahi dışı kimi uygulamalar nedeniyle ek sıkıntılar yaşaması muhtemeldir. Bu tür durumlarda ameliyat tercih edilir. Ayrıca, gelişim çağındaki çocuklarda da şayet kırık, büyüme esnasında sorun yaratacak nitelikteyse ameliyat gerçekleştirilir.
Patolojik kırıkların (örneğin tümör varlığının tetiklediği türdekiler) da cerrahi müdahale gerektirdiği kimi durumlarla karşılaşılmaktadır.
